Temat wyrobów pistoletów maszynowych w Komendzie Obrońców Polski pojawił się we wspomnieniach Kazimierza Czerniewskiego, gdzie podał, że Stefan Nawrocki z zespołu produkcji suchedniowskich stenów przeniósł się do Warszawy i „uruchomił w jednostce podległej PAL produkcję pistoletów maszynowych sten opartą na dokumentacji suchedniowskiej”.
W obliczu odtworzonych faktów informacja ta okazuje się na tyle rozbieżna, że Stefan Nawrocki nie uruchomił produkcji „stenów” w PAL w warszawie. Włączył się do produkcji peemów PAL dopiero w końcu 1943 r., gdzie sama produkcja działała od wczesnej wiosny 1943 r., zanim Nawrocki dołączył do podziemnego zespołu produkcyjnego.
Rozwiązaniem problemu poszlak co do produkcji peemów KOP/PAL stało się odkrycie w piecu kaflowym skrytki powstańczej PAL w sierpniu 1976 r. przy ulicy Lechowskiej. Znaleziono tam narzędzia, półfabrykaty oraz szkice techniczne pistoletów maszynowych. Szczęśliwym trafem, na wieść o odkryciu skrytki odezwali się członkowie Warszawskiej organizacji PAL. Byli to głównie uczestnicy produkcji lub osoby w niej zorientowane. Dzięki tym osobom możliwym stało się zrekonstruowanie kalendarium produkcji peemów.
Geneza prac nad peemem.
W 1940 r., po stworzeniu i rozwinięciu sieci Komendy Obrońców Polski stwierdzono beznadziejny stan wyposażenia w indywidualną broń strzelecką, a w szczególności w broń automatyczną. W obliczu takich trudności, kadra wojskowa specjalistów organizacji stanęła przed zadaniem zorganizowania własnej, podziemnej produkcji uzbrojenia. Zaproszono specjalistów oraz pracowników zbrojeniówki sprzed wojny.
Pod koniec 1941 r., dwóch inżynierów przedstawili Komendzie Głównej KOP plany techniczne peemu w wersji 32-strzałowej wraz z kompletem rysunków technicznych poszczególnych części. Według tego projektu właściciel warsztatu mechanicznego przy ulicy Gniewkowskiej 1a, majster Edward Włoczkowski wykonał pierwszy prototyp. Na początku 1942 r. zespół rusznikarzy był już przygotowany do uruchomienia wyrobu peemów. Ze względu na wiele problemów pierwszą serię 10 sztuk wytworzono do 10 kwietnia 1943.
Charakterystyka pistoletu maszynowego KOP/PAL
Sam peem ważył około 3 kg. Był bronią samoczynną działającą na zasadzie odrzutu zamka swobodnego, strzelający tylko ogniem ciągłym z zamka otwartego. Na komorze nabojowej widniał wybity orzeł, a pod spodem trzy litery KOP będące inicjałami organizacji. Po połączeniu organizacji pistolety zaczęto sygnować inicjałami KOP/PAL. Polegając na opinii świadków oraz osób związanych z produkcją, liczba wytworzonych w Warszawie pistoletów maszynowych KOP/PAL oscyluje w granicach od 100 do 800 egzemplarzy.
